‘Gamification’ en het ‘Athletic Skills Model’. Het zijn niet voor elke tennisvereniging bekende termen, maar het zijn wel nieuwe en heel bruikbare methoden om de trainingen voor jeugdleden beter, vernieuwend en aantrekkelijk te maken. Bij het Amsterdamse LTC Festina was het voor hoofdtrainer Maarten Elenbaas enige tijd geleden haast vanzelfsprekend dat hij deze nieuwe elementen ging doorvoeren in de trainingen.
Gamification in Tenniskids is simpel uitgelegd het integreren van gaming-elementen in de tennistrainingen om zo nog beter aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen. Maarten Elenbaas zag direct de waarde ervan en alle trainers van de vereniging deden dan ook de workshop ‘Tenniskids Gamification’. “Drie jaar geleden zijn we met gehele trainersteam van Festina eigenlijk begonnen met een blanco blad”, blikt Elenbaas terug. “Want in het jeugdbeleid konden best enkele zaken beter. Er werd door de jeugd elke week gelest, maar verder gebeurde er niet zo veel, kwamen er ook weinig uitzonderlijke talenten naar boven. De club legde bij mij eigenlijk de vraag neer: hoe kunnen we het tennis leuker maken voor de kinderen, hoe zorgen we dat ze meer gaan spelen, vaker op de club zijn, om zo ook de uitstroom zo veel mogelijk te beperken.”
In de workshop werd gezocht naar antwoorden op een vraag die Elenbaas zichzelf eerder ook al had gesteld: waarom kiezen kinderen de vrijetijdsbesteding die ze kiezen? “Kijk je naar belangrijke thema’s als het behoud van jeugdleden, dan wordt toch snel gefocust op de dingen die niet lukken. Mij houdt echter veel meer bezig; wat trekt de kinderen aan in andere bezigheden zoals andere sporten, muziek en gaming? Wat kunnen we leren van andere vormen van vrijetijdsbesteding voor de jeugd en hoe kun je die in het tennis gebruiken om kinderen aan je te binden?” Dan blijken elementen uit het gaming, spellen op de computer die kinderen spelen, heel waardevol. Beloning van initiatieven en goede prestaties met punten en de mogelijkheid om nieuwe ‘levels’ te bereiken, motiveren.
‘Meer uitdaging, meer binding’
“Tijdens de workshop werden in dit opzicht enkele handreikingen gedaan, maar er zijn natuurlijk duizenden spelvormen te bedenken. Als trainingsteam dagen wij de coaches ook heel erg uit om zelf te komen met manieren om kinderen te engageren”, licht Elenbaas toe. “En dat kan in heel kleine dingen. Eerst moet je goed bepalen welke doelen je wilt realiseren. Bijvoorbeeld dat kinderen op tijd komen, dat ze een goede warming-up doen en dat ze zelf beginnen met inspelen. Door bijvoorbeeld al punten toe te kennen aan kinderen die op tijd komen, creëer je een motivatie om er ook echt op tijd te zijn. Kinderen zien dat ze een eventuele voorsprong hebben op een ander en willen steeds verder komen. Bovendien, het kind dat te laat was, wil de volgende keer ook op tijd aanwezig zijn. Door aan veel elementen en acties zo’n beloning te koppelen en te zorgen dat wanneer iemand een bepaald aantal punten heeft behaald, er weer een nieuwe mijlpaal wacht, houd je de kinderen steeds gemotiveerd. Doe je het goed, dan wordt tennis voor kinderen spannend en leuk en willen ze steeds vaker naar de club, dan versterk je de binding enorm! ”
De reacties op de club, van de kinderen zelf en hun ouders, zijn voornamelijk positief, al zijn er meer factoren die het jeugdtennis bij Festina ten goede zijn gekomen, zo vertelt Elenbaas. De club stapte nog niet zo heel lang geleden over naar een horizontale planning voor de Tenniskids-trainingen, waardoor er met veel grotere groepen wordt getraind. Ook dat blijkt een grote stimulans voor de binding met de vereniging. “De kinderen, maar ook de ouders zijn heel positief. In de nieuwe planning stonden we afgelopen zomer in Tenniskids rood en oranje met trainingsgroepen van soms 16 kinderen tegelijk op de baan. De kinderen maken vriendjes en vriendinnetjes op club en motiveren elkaar om punten te halen.”
Athletic Skills Model
Onder leiding van Elenbaas zijn bij Festina de afgelopen jaren ook de trainingsmethoden in een aantal opzichten veranderd. Zo zijn de trainers van de Amsterdamse club onder meer gaan trainen op basis van het Athletic Skills Model (ASM). Bij die filosofie wordt in de training van jonge kinderen meer uitgegaan van een brede fysieke en mentale ontwikkeling in plaats van alleen de sport-specifieke training. Door in eerste instantie algemene atletische vaardigheden te ontwikkelen, wordt een betere basis gelegd voor een gezond en sportief leven en voor de ontwikkeling van eventuele talenten. Daarna komen pas de tennis-specifieke vaardigheden aan bod. Bovendien wordt binnen het ASM gewerkt met zogenoemde sensitieve perioden – kinderen krijgen vaardigheden aangeleerd wanneer zij daar in hun ontwikkeling klaar voor zijn. Bewegingswetenschappers Jan Willem Teunissen en Geert Savelsbergh en fysiotherapeut en trainer René Wormhoudt zetten deze theorie uitvoerig uiteen in het boek Athletic Skills Model.
Bij Festina zijn ze concreet aan de slag gegaan met het ASM. De trainingen zijn met een half uur uitgebreid om daar aandacht aan te besteden en wel op zo’n manier dat er maar weinig extra baancapaciteit nodig is. “Toen ik begon bij Festina, ben ik begonnen met een analyse van de toen gehanteerde werkwijze bij de jeugd”, aldus Elenbaas. “Die analyse beperkte zich niet alleen tot de trainingen op de club. Ik vroeg mij ook af; waarom zijn wij in Nederland in vrijwel elke sport goed in het opleiden op technisch en tactisch vlak, maar schieten wij nog weleens te kort op fysiek en mentaal vlak? En wat betekent dat voor je opleiding in breedste zin? Als land moet je daarin verbeteren. Op scholen, in de gymlessen, maar ook sportclubs hebben daar een verantwoordelijkheid in. Natuurlijk heeft een tennisvereniging een verantwoordelijkheid binnen de opleiding van tennissers, maar toen ik aan deze klus begon, vond ik dat nog niet eens het belangrijkste. Binnen de ASM-filosofie is immers ook de beoefening van andere sporten dan alleen tennis waardevol. En het is natuurlijk ook niet vreemd dat kinderen op jonge leeftijd sporten als hockey en voetbal net zo leuk vinden. Ik snap dat dat uitgangspunt eng is voor veel tennisclubs waar het ledenaantal onder druk staat, maar een brede, a-specifieke ontwikkeling komt uiteindelijk alle sporten ten goede, ook de tennissport.”
Meer commitment
Alle vernieuwingen in het jeugdbeleid bij Festina missen hun uitwerking niet. Een toename van het aantal jeugdleden was geen doelstelling, want de Amsterdammers verkeren in een luxepositie, er is een wachtlijst voor nieuwe leden. “We willen vooral meer binding met de club creëren. Kinderen moeten gemotiveerd zijn, veel vaker willen tennissen en dus veel vaker op de club zijn. Daar gaat het om. Ik heb zelf een soort instrument ontwikkeld om die commitment te meten. Wij registreren hoe vaak een kind per week op de club is en hoeveel wedstrijden het speelt. Toen we begonnen, was ons doel: minimaal 25 procent van de actieve jeugdleden traint tweemaal per week en speelt minimaal één wedstrijd. Dat halen wij inmiddels ruimschoots. En kijk je naar de winter, dan begonnen we met een totaal van 24 trainingsuren per week voor de jeugd. Inmiddels zijn dat er maar liefst 55.”